Bieżący Serwis Prasowy prezentuje czasopisma o tematyce historycznej dostępne w Bibliotece Pedagogicznej w Ostrołęce. W ofercie Biblioteki czytelnicy znajdą czasopisma historyczne metodyczne, naukowe oraz popularnonaukowe.

Miesięcznik „Mówią Wieki” prenumerowany jest do wielu lat. Obecnie dostępny jest zasób od 1958 r. W numerze 12/2022 tematem przewodnim są starożytności egipskie.

Małgorzata Korzeniowska w rozmowie z Dariuszem Milewskim i Tomaszem Bohunem opisała początki zbiorów egipskich w Muzeum Narodowym w Warszawie¹. Zbiory Uniwersytetu Warszawskiego, które przekazano w depozyt Muzeum Narodowemu w latach 1917-1919 dały początek kolekcji. Obecnie kolekcja sztuki starożytnego Egiptu liczy 6 tys. obiektów.

Przemysław Nowogórski w swoim artykule zaznajomił czytelników z początkami polskiej archeologii śródziemnomorskiej². Rok 1937 uznawany jest za jej początek, a prof. Kazimierz Michałowski za twórcę. Polska archeologia śródziemnomorska narodziła się w Edfu, niewielkim mieście leżącym w południowym Egipcie. To tu prof. Michałowski był kierownikiem badań francusko-polskiej kampanii wykopaliskowej w latach 1938-1939.

Egipskim hieroglifom poświęcił swój artykuł Andrzej Ćwiek³. Sztuka czytania i pisania była dostępna głównie dla wybranych: kapłanów, dostojników, urzędników. Istniały co prawda szkoły elementarne umożliwiające dzieciom z nizin społecznych awans. Młody człowiek, który był w stania nauczyć się hieroglifów, miał szansę na pracę w administracji państwowej. Po upadku egipskiej cywilizacji pismo hieroglificzne zostało zapomniane. Dopiero na początku XIX wieku francuski badacz Jean-Francois Champollion odtworzył wymowę znaków i strukturę zapisu wykorzystując m.in. tekst na tzw. kamieniu z Rosetty.

O religii starożytnego Egiptu opublikował swój artykuł Mirosław Barwnik⁴, natomiast Iwona Gosik-Kapelińska zebrała utwory literackie, które poruszały temat Egiptu, jego kultury i historii⁵.

„Kwartalnik Historyczny” został założony w 1887 r. Obecnie wydawany jest przez Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk oraz Polskie Towarzystwo Historyczne. W Bibliotece Pedagogicznej dostępne są roczniki od 1972.

W numerze 3/2022Jacek Jędrysiak analizuje potencjał militarny Królestwa Polskiego w 1819 r. postrzegany przez pruskiego oficera⁶. Autor poddał analizie list gen. Ludwiga Gustava von Thile I, który dokonał analizy kluczowych elementów potencjału militarnego Królestwa Polskiego. Artykuł Dariusza Jarosza zawiera próbę analizy nieprawidłowości w funkcjonowaniu zakładów mięsnych w Polsce w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w. ⁶

Pozostałe czasopisma o tematyce historycznej zostaną zaprezentowane w przyszłym Serwisie Prasowym.

¹ M.Korzeniowska : Egipskie zabytki w Warszawie / rozm. D.Milewski, T.Bohun. Mówią Wieki. – 2022, nr 12, s. 6-10

² P.Nowogórski : Początki polskiej archeologii śródziemnomorskiej. Mówią Wieki. – 2022, nr 12, s. 11-15

³ A.Ćwiek : Mowa bogów. Egipskie hieroglify. Mówią Wieki. – 2022, nr 12, s. 22-27.

⁴ M.Barwnik : Poszukiwanie nieśmiertelności. Religia starożytnego Egiptu. Mówią Wieki. – 2022, nr 12, s.28-32

⁵ I. Gosik-Kapelińska : Literacki wizerunek starożytnego Egiptu. Mówią Wieki. – 2022, nr 12, s. 33-37

⁶ J.Jędrysiak : Potencjał militarny Królestwa Polskiego w 1819 r. w oczach pruskiego oficera. Kwartalnik Historyczny. – 2022, nr 3, s. 595-630

⁷ D.Jarosz. Tam, gdzie zwierzę stawało się mięsem. Sposób traktowania zwierząt, warunki produkcji i nadużycia w zakładach mięsnych w Polsce w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w. Kwartalnik Historyczny. – 2022, nr 3, s. 631-657

W bieżącym Serwisie Prasowym zostaną omówione czasopisma z zakresu ochrony środowiska. Miesięcznik „Aura” wydawany jest w Wydawnictwie SIGMA-NOT. W Bibliotece Pedagogicznej w Ostrołęce dostępne są roczniki od 1992 r.

Numer 10/2022 „Aury” poświęcony jest lasom. Niepokojący jest fakt, ze od ponad 20 lat nie powstał w Polsce żaden park narodowy. Ten problem podejmuje w swoim artykule Wojciech Kość. Autor stwierdza, że „Główną przeszkodą w tworzeniu nowych parków narodowych są „niezmienione od dwóch dekad przepisy, które uzależniają ich tworzenie od decyzji samorządów, jednocześnie pozostawiając społeczności, które są za, bez wsparcia i realnego wpływu na funkcjonowanie projektowanych parków narodowych”¹. Samorządy ponoszące koszty związane z ograniczeniami rozwojowymi, które wynikają z funkcjonowania na ich terenie parków narodowych odczuwają brak wsparcia. Cytowany w artykule prof. Jerzy Szwagrzyk stwierdza „[…] korzyści z utworzenia parku narodowego są wspólne dla całego społeczeństwa, a koszty ponoszą głównie społeczności lokalne”². Powstanie parku narodowego zmienia lokalną gospodarkę, m.in. następuje redukcja zatrudnienia w niektórych sektorach gospodarki lokalnej, np. w przemyśle drzewnym. Jednak władze gmin, na których terenie funkcjonują parki narodowe są zadowolone z ich obecności i dostrzegają wiele pozytywnych stron z takiej sytuacji, w szczególności rozwój agroturystyki oraz powstanie nowych miejsc pracy³.

Marek Tomaka w artykule „Drwale idą w las” analizuje problem wycinania drzew⁴. Podczas podróży przez las często widzimy stosy pociętych drzew. Skala tego procederu wzbudza kontrowersje wśród ekologów. Leśnicy odpierają zarzuty i twierdzą, ze powierzchnia lasów w Polsce nie maleje, a wręcz rośnie. Aktywiści z inicjatywy „Lasy i obywatele” stworzyli mapę, na której zaznaczyli tereny, na których lasy będą wycięte. Po wprowadzeniu danych niemal cała mapa zrobiła się czerwona⁵.

Aldona Zyśk przybliża czytelnikom problem braku wody w lasach, Tomasz Żylicz przypomina eksperyment chorzowski, w wyniku którego znacznie poprawiła się lokalna jakość powietrza⁶. Działkowców z pewnością zainteresuje artykuł Beaty Michalik na temat inwazyjnej nawłoci kanadyjskiej. Roślina ta wytwarza toksyczne substancje hamujące kiełkowanie, prawidłowy wzrost i rozwój innych gatunków roślin oraz wypiera inne gatunki⁷.

„Przyroda Polska” jest miesięcznikiem Ligi Ochrony Przyrody. W Bibliotece Pedagogicznej w Ostrołęce dostępne są roczniki od 1993 r. Każdy numer czasopisma zawiera piękne fotografie przyrody ożywionej i nieożywionej. Warto po nie sięgnąć.

W numerze 10/2022 „Przyrody Polskiej” Krzysztof Fronczak podkreśla dobroczynne znaczenie lasu dla gospodarki wodnej⁸. Wilgotność powietrza w lesie jest od kilku do 10 % wyższa niż poza nim. W październikowym numerze przeczytamy również o jesiennym czyszczeniu budek lęgowych, o łosiach, kuropatwach, orzechówce zwyczajnej. W dodatku pt. „Natura i Zdrowie” czytelnicy znajdą interesujące artykuły o zdrowotnych właściwościach orzechów włoskich, czystka, naparu z kory wierzby.

¹ W.Kość : Od ponad 20 lat nie powstał w Polsce żaden park narodowy. Aura. – 2022, nr 10, s. 6-7.

² Tamże, s. 6.

³ Tamże, s. 7.

⁴ M.Tomaka : Drwale idą w las. Aura. – 2022, nr 10, s. 8-9.

⁵ Tamże, s. 8.

⁶ A. Żyśk : Mała retencja w lasach. Aura. – 2022, nr 10, s. 10-11; T.Żylicz : Eksperyment chorzowski. Aura. – 2022, nr 10, s. 18-19.

⁷ B.Kruszka : Uwaga na tę żółtą roślinę. – 2022, nr 10, s.24

⁸ K.Fronczak : Ważna mała retencja. – Przyroda Polska. – 2022, nr 10, s. 4-5.

W bieżącym numerze Serwisu zaprezentowano czasopisma literackie o charakterze naukowym i fachowym.

„Pamiętnik Literacki” zajmuje czołowe miejsce w środowisku krytyków i badaczy literatury. W Bibliotece Pedagogicznej w Ostrołęce dostępne są roczniki z lat 1979-2022. Na stronie internetowej czasopisma czytamy „Pamiętnik Literacki” – kwartalnik naukowy, poświęcony historii literatury polskiej oraz zagadnieniom z zakresu krytyki literackiej i teorii literatury – jest najwyżej cenionym i najstarszym czasopismem polonistycznym. Powstał w roku 1902 jako kontynuacja „Pamiętnika Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza” (wychodzącego we Lwowie w latach 1887–1898). Do roku 1939 ukazywał się we Lwowie, publikowany przez Wydawnictwo Ossolineum, następnie, w latach 1946–1950, w Warszawie, a od 1950 – we Wrocławiu. Do roku 1950 był organem Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza, w 1952 stał się organem Instytutu Badań Literackich PAN (w latach 1950–1951 wspólnie wydano 2 roczniki: XLI i XLII). Od początku roku 2003 publikowany jest przez Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, obecnie we współpracy z Towarzystwem Literackim im. Adama Mickiewicza (od roku 2014)”¹.

W numerze 1/2022 „Pamiętnika Literackiego” opublikowano teksty referatów przygotowane na przełomie 2019 i 2020 r. w związku z mającym odbyć się wówczas Zjazdem Polonistów na Uniwersytecie Warszawskim, a który nie odbył sie ze względu na pandemię.

Tomasz Majewski podejmuje problem przyszłości uniwersytetów². Konkluzja autora artykułu brzmi: „Może pilniejszym zadaniem niż ciągłe przekazywanie wiedzy jest „przechwycenie infrastruktury cyfrowej” na użytek infrastruktury racjonalnego myślenia. To także zadanie formowania racjonalnych, uważnych i empatycznych osób w nowej sytuacji kulturowej”³. Maciej Mycielski sięga po tekst Kazimierza Brodzińskiego „O powołaniu i obowiązkach młodzieży akademickiej” z 1826 r.⁴ Ta historyczna praca zawiera obszerne omówienie problemów dydaktyki akademickiej.

Piotr Pietrych analizuje skalę zmian edytorskich, jakie Tadeusz Różewicz wprowadził do swojego tomu poetyckiego pt.”Niepokój” w połowie lat pięćdziesiątych XX w.⁵

Czasopismo „Ruch Literacki” zostało założone w 1926 r. przy współudziale Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza. Obecnie wydawcą dwumiesięcznika jest Polska Akademia Nauk oddział w Krakowie oraz Wydział Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. W Bibliotece Pedagogicznej w Ostrołęce dostępne są roczniki z lat 1980-2021.

W numerze 5/2021 „Ruchu Literackiego” Iwona Puchalska proponuje spojrzenie na aktywne relacje Chopina z literaturą⁶. Autorka podkreśla, że za czasów Chopina znajomość rysunku i muzyki mieściła się w ówczesnym kanonie podstawowego wykształcenia. Umiejętność składania wierszy była natomiast częstym elementem edukacji towarzyskiej. Pierwsze zachowane teksty pisane przez Fryderyka Chopina to wierszyki i rymowane życzenia. Nie jest to twórczość wysokich lotów. Z czasem okolicznościowe wiersze kompozytora stawały się coraz bardziej przemyślane. „Wiersze ulotne, tworzone przez Fryderyka lub do niego adresowane, oprócz tego, że są źródłem wiedzy o młodości kompozytora, o jego zapleczu literackim, demonstrują także niejako użytkową funkcję dziewiętnastowiecznej poezji […]⁷.

Kacper Kutrzeba analizuje w artykule pt.„Genezis z Ducha”, czyli o podmiotowości i naturze u Juliusza Słowackiego” fundamenty dyskursu genezyjskiego⁸. Autor chciał pokazać, że Słowacki daleki jest od apoteozy idei nirwanicznego stanu niezróżnicowania, sygnowanego absolutem natury.

Poza tym Iwona Boruszkowska pisze o „S.O.S.” Jalu Kurka, a Tadeusz Budrewicz wprowadza nowe korekty bibliograficzne do twórczości Marii Konopnickiej⁹.

¹ Pamiętnik Literacki http://pamietnik-literacki.pl/pl/historia/ [data dostępu :23.05.2022].

² T.Majewski : Przeciw racjonalizacji niemocy. Uniwersytet – scenariusze przyszłości. Pamiętnik Literacki. – 2022, nr 1, s. 21-31.

³ Tamże, s. 31.

⁴ M.Mycielski : „O powołaniu i obowiązkach młodzieży akademickiej”. Kazimierz Brodziński w obronie uniwersytetu. Pamiętnik Literacki. – 2022, nr 1, s. 61-79.

⁵ P.Pietrych : Przepisywanie Różewicza (w połowie lat pięćdziesiątych XX wieku). Pamiętnik Literacki. – 2022, nr 1, s. 101-115.

⁶ I. Puchalska : Fryderyk Chopin w kręgu poezji ulotnej i okolicznościowej. Ruch Literacki. – 2021, nr 5, s. 657-677.

⁷ Tamże, s. 675.

⁸ K.Kutrzeba : .”Genezis z Ducha”, czyli o podmiotowości i naturze u Juliusza Słowackiego. Ruch Literacki. – 2022, nr 5, s. 631-656.

⁹ I.Boruszkowska : „S.O.S.” Jalu Kurka jako powieść katastroficzna. Ruch Literacki. – 2021, nr 5, s. 703-720; T.Budrewicz : Konopnicka – kwiaty, wystawy, reportaże. (Uzupełnienia bibliograficzne i tematyczne). Ruch Literacki. – 2021, nr 5, s. 723-736.

W bieżącym Serwisie Prasowym zostaną zaprezentowane czasopisma przeznaczone dla nauczycieli przedszkoli i nauczania początkowego.

Miesięcznik „Wychowanie w Przedszkolu” jest od lat nieocenionym źródłem inspiracji dla nauczycieli. W Bibliotece Pedagogicznej w Ostrołęce dostępne są roczniki 1974-2022.

W numerze 1/2022 Lidia Kołodziejska pisze o potrzebie kształtowania odmienności już w przedszkolu¹. Coraz częściej dzieci spotykają w swojej grupie rówieśników z różnych grup etnicznych czy innych religii. Wzbudza to w dzieciach ciekawość, ale może również rodzić dystans a nawet odrzucenie. Dlatego warto kształtować w dzieciach tolerancję, wrażliwość na „inność”. Autorka opisuje etapy nauki wrażliwości na odmienność oraz podpowiada jakie kroki należ podjąć aby wdrożyć dzieci do akceptacji niepełnosprawnego rówieśnika w grupie przedszkolnej. Lidia Kołodziejska podkreśla, że rozmowa jest jedną z najskuteczniejszych metod nauki tolerancji. Autorka proponuje scenariusze zajęć w tym obszarze.

Beata Kozłowska zachęca do realizacji projektu badawczego nt. oczyszczania wody². Autorka opisuje poszczególne etapy projektu, działania badawcze oraz ciekawostki o wodzie. Interesujący artykuł na temat zajęć muzycznych w przedszkolu opublikowała Katarzyna Forecka-Waśko³. Autorka odwołuje się do podstawy programowej, która obliguje nauczycieli do realizacji dwóch głównych aktywności muzycznych – śpiewu i słuchania muzyki.

Pomocny w treningu umiejętności interpersonalnych będzie artykuł Moniki Litwinow – Cieślewicz⁴. Autorka prezentuje ćwiczenia i zabawy ułatwiające rozwój komunikacji interpersonalnej.

Miesięcznik „Życie Szkoły” jest czasopismem przeznaczonym dla nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej. W Bibliotece Pedagogicznej dostępne są roczniki 1963-2022.

W numerze 1/2022 „Życia Szkoły” poruszane jest zagadnienie umiejętności czytania. Dorota Zając w swoim artykule zamieszcza propozycje zachęcania dzieci do czytania książek⁵. Autorka wymienia najważniejsze zalety czytania wpływające na rozwój osobowości dzieci, charakteryzuje etapy nauki czytania oraz zamieszcza propozycje promowania książek w szkole. Justyna Kapuścińska-Kozakiewicz podejmuje temat współczesnych uzależnień wśród dzieci⁶. Autorka wyjaśnia jakie mogą być przyczyny uzależnienia od internetu. W dalszej części artykułu przybliża uzależnienie do telefonu, nazywane fonoholizmem oraz podpowiada jakie działania warto podjąć, aby zadziałać profilaktycznie.

Jak wspierać ucznia zdolnego wyjaśnia Małgorzata Łoskot⁷. Autorka charakteryzuje ucznia zdolnego i przytacza stereotypowe opinie na jego temat. Opisuje sześć typów uczniów zdolnych oraz zachęca do współpracy z pedagogiem szkolnym w tym obszarze.

Adriana Kloskowska w swoim artykule podpowiada jak aktywizować mózg, aby pomóc uczniom w nauce⁸.

Półrocznik „Edukacja Wczesnoszkolna – Zeszyty Kieleckie” prenumerowany jest w Bibliotece Pedagogicznej od 1986. Wcześniej periodyk ukazywał się jako kwartalnik. W numerze 1 2021/2022 „Edukacji Wczesnoszkolnej” czytelnicy przeczytają artykuły o myśleniu krytycznym w klasach młodszych. Dorota Szumna uzasadnia w swoim artykule, dlaczego myślenie jest ważne we współczesnym świecie jako kompetencja przyszłości i postawa współczesnego człowieka⁹. W tekście Katarzyny Pluty czytelnicy znajdą praktyczne wskazówki, jak rozwijać samodzielne myślenie uczniów¹⁰. W artykule pt.”Jak audiodeskrypcja malarstwa może wspierać myślenie krytyczne u dzieci niewidomych z klas I-III” Beata Jerzakowa opisuje, w jaki sposób technika werbalnego przedstawiania sztuki wizualnej osobom niewidomym i niedowidzącym staje się szansą na to, aby stawały się aktywnymi uczestnikami życia kulturalnego¹¹.

¹ Kołodziejska L. : Akceptacja odmienności. Wychowanie w Przedszkolu. – 2022, nr 1, s. 6-10

² Kozłowska B.: Projekt „Oczyszczanie wody”. Wychowanie w Przedszkolu. – 2022, nr 1, s. 26-32.

³ Forecka-Waśko K.: Muzyczne remanenty, czyli jak uczyć dzieci wrażliwości na muzykę w przedszkolu. Wychowanie w Przedszkolu. – 2022, nr 1, s. 52-54

⁴ Litwinow-Cieślewicz M. : Komunikacja interpersonalna – czwarte zajęcia treningu umiejętności społecznych z bajką terapeutyczną. Wychowanie w Przedszkolu. – 2022, nr 1, s. 38-44

⁵ Zając D.: Sztuka czytania. Jak zachęcić dzieci do czytania książek? Życie Szkoły. – 2022, nr 1, s. 4-9

⁶ Kapuścińska-Kozakiewicz J.: Uzależnienia współczesnego świata. Jak chronić przed nimi uczniów? Życie Szkoły. – 2022, nr 1, s.14-17

⁷ Łoskot M.: Uczeń zdolny. Jak wspierać jego rozwój i talenty? Życie Szkoły. – 2022, nr 1, s. 22-26

⁸ Kloskowska A.: Jak aktywizować mózg do nauki. Życie Szkoły. – 2022, nr 1, s.1, s. 34-38

⁹ Szumna D.: Miejsce myślenia krytycznego we wczesnej edukacji dziecka. Edukacja Wczesnoszkolna. – 2021/2022, nr 1, s. 9-32

¹⁰ Pluta K.: Problemowe zadania edukacyjne rozwijające myślenie krytyczne dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Edukacja Wczesnoszkolna. – 2021/2022, nr 1, s.65-83

¹¹ Jerzakowa B.: Jak audiodeskrypcja malarstwa może wspierać myślenie krytyczne u dzieci niewidomych z klas I-III. Edukacja Wczesnoszkolna. – 2021/2022, nr 1, s. 127-141